banjalukaforum.com
https://www.banjalukaforum.com/

Istorija ckrve u Banja Luci u 20 vijeku
https://www.banjalukaforum.com/viewtopic.php?f=38&t=26769		 Stranica 1 od 1
Autoru:  Jim Walsh [ 05 Mar 2007, 01:21 ]
Tema posta:  Istorija ckrve u Banja Luci u 20 vijeku
Ово што се дешава данас су само благе последицe духовних потреса и превирања који су нас у најдрастичнијој форми задесиле прије 50 година.

Будимо поштени до краја и осврнимо се мало на историју духовног живота Бања Луке, да видимо какве смо то духовнике прије прогона хрићана имали у Бања Луци,
а одговор на питање да ли су они одувијек били "корумпирани" не треба тражити далеко у прошлост, вратићемо се само 50 година уназад...


++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++


Да почнемо од преломног тренутка, дакле:

Прва ствар коју је фашистичка усташка власт урадила након уласка у Бања Луку 1941 је била покушај протјеривања владике бањалучког Платона застрашивањем, кроз акт којим се он протјерује из Бања Луке као "странац".


Ево дописа усташког стожерника Викотра Гутића под дјеловодним бројем 529. датираног 27. априла 1941. године:



"Eparhijskom crkvenom sudu pravoslavne eparhije na ruke Preosvecenoga g. Platona, Episkopa banjaluckog - Banja Luka.
Dostavlja se u prijepisu dekret sa željom i preporukom da gosp. protu Mackica Dušana postavite Vašim Arhijerejskim zamjenikom.

Stožernik i povjerenik za bivšu Vrbasku banovinu

Dr. Viktor Gutic".



Oдговор владике је гласио:



"Primio sam akt toga Stožera od 27. aprila Kab. br. 529/41
s kojim mi se s te strane predlaže da protojereja Dušana Mackica
imenujem arhijerejskim zamjenikom i da uzmem na znanje njegovo imenovanje poverenikom za otpravljanje crkveno upravnih poslova Eparhije banjalucke, a to s toga što bih ja, kao Srbijanac,
morao napustiti eparhiju.

Cast mi je saopštiti Stožerniku da pomenutog njegova predloga ne mogu prihvatiti, i to iz ovih razloga:

Ja sam kanonski i zakonito od nadležnih vlasti postavljen za episkopa banjaluckog
i kao takav obavezao sam se pred Bogom, crkvom i narodom
da cu voditi brigu o svojoj duhovnoj pastvi, trajno i postojano,
bez obzira na ma kakve prilike i događale,
vežuci nerazdvojno život i sudbinu svoju sa životom i sudbinom svoga duhovnoga stada
i ostajuci u njegovoj sredini na duhovnoj straži za svo vrijeme
dokle me Gospod u životu podrži,
ostajuci uz svoje stado kao "pastir dobri koji dušu svoju polaže za ovce svoje.
Na to sam se zavjetovao i zakleo primajuci Episkopski cin
i preuzimajuci pod svoju upravu Eparhiju banjalucku
i toj svojoj zakletvi ostajem vjeran i nepokolebljivo dosledan,
dokle god mi bude moguce da samostalno odlucujem o svome držanju
i dajem izraza svojoj volji.


Ako bi me gruba sila protiv koje sam nemocan,
ipak rastavila od moje pastve i uklonila sa podrucja poverene mi Eparhije tada bih, po Ustavu Srpske pravoslavne crkve,
zamolio jednoga od susjednih Arhijereja (Sarajevskog ili Tuzlanskog)
da me za vrijeme moga odsustvovanja zastupa u vršenju strogo episkopskih poslova u Eparhiji banjaluckoj,
a za ostale poslove ovlastio bih svoga zakonito postavljenog Arhijerejskog zamjenika
i Crkveni sud koji i sada u velikoj mjeri pomažu u obavljanju tih poslova.

To je kanonski i ustavni red i propis koji važi za Srpsku pravoslavnu crkvu
i po kome samo oni organi koje Ustav te Crkve predvidja može da vrše neku vlast u Crkvi,
a nikako i drugi organi kojih Ustav ne poznaje.
Takve nezakonite i spolja nametnute organe, u to sam najtvrdje ubijedjen,
ni bi priznavao ni narod ni sveštenstvo, niti bi takav organ,
ako bi bio u sveštenickom cinu mogao i dalje ostati sveštenikom Pravoslavne crkve.
Toliko sam se sa svoje strane smatrao dužnim da uzvratim kao odgovor na naprijed spomenuti akt toga Stožera.

Episkop banjalucki Platon".
Autoru:  Jim Walsh [ 05 Mar 2007, 01:33 ]
Tema posta: 
Zaista su se ispunila predvidjanja episkopa Platona...

Stvorena je "Nezavisna država Hrvatska" koje je zagazila u krv.

Pored hiljada Srba, koji na mukama pogiboše,
bio je žrtva ustaške vlasti i episkop Platon.
On je izgubio svako povjerenje u ustašku pravdu i kulturu,
videci šta se radi od prvog dana pokušaja da organizuju svoju "državu".
Ali, on nije htio da napusti svoju pastvu.
Evo kako se osjecao pred samo stradanje:

"Treba da se oporavim sa zdravljem.
Dosta me grip namucio i iscedio... Dalje ne znam ni da pišem, ni da molim, ni da mislim. Upro sam pogled u Nebo i Boga i kako milost Božja bude...!"

Bolesnog i iznemoglog episkopa Platona, nocu izmecu 4. i 5. maja 1941. godine, uhapsile su ustaše - tvorci najnovije "države" u Evropi.
Iste noci odveden je autom sa protom Dušanom Suboticem, iz Bosanske Gradiške, putem Banja Luka - Kotor Varoš.
Oba tijela unakažena nadjena su posle 17 dana u Vrbasu.
Seljaci su mrtvo tijelo episkopa Platona dovezli u mrtvacnicu.

Evo i svjedočenja o tome:


Prota Jovo Davidovic prica:

"Poslednji put vidio sam ga (ep. Platona) 4. maja, nedelja, prije podne. Nocu izmecu 4. i 5. maja mene su uhapsili kao taoca.
Oko 18. maja saopštio mi je u zatvoru advokat Novakovic da je episkop Platon ubijen zajedno sa protom Suboticem, parohom bos. gradiškim,
da su baceni u vodu, te je jedan nadjen u Vrbanji, da je drugog Vrbanja snijela u Vrbas i tamo ga je voda izbacila. Tu vijest potvrdila su i druga lica, najpre povjerljivo, a posle se sasvim slobodno o tome govorilo.

Saznao sam da je pocivši episkop sahranjen u vojnickom groblju, a prota Subotic gdje je nađen.
Pocivšeg episkopa prepoznao je crkveno-opštinski služitelj Ljubo (kome ne znam prezime) u prosekturi državne bolnice u Banjaluci, po jednoj strani lica, dok je druga bila unakažena.
Tvrdi se da je bio go, sa kaišom oko struka, sa cipelama zvanim štifletne, kakve je, znam, nosio.
Obduciran nije. Sudijama nije bio dozvoljen pristup mrtvom tijelu"
(Izveštaj prote Davidovica - Patrijaršijska arhiva, Banjalucka eparhija).

Iz pojedinih izvještaja još se saznaje ovo:

"Poslije dvadesetak dana po proglašenju Hrv. države izdata je naredba da se svi Srbijanci i Crnogorci maju u roku od pet dana iseliti iz Hrv. države...
Poslata je opomena i episkopu Platonu, na šta je on odgovorio da po kanonima SPC ne može napustiti svoju crkvu i svoj narod.
Opomenut je još dva puta i pošto ni tada nije napustio Banjaluku i otišao, to su ga ustaše uhapsile i poslije 2-3 dana, zajedno sa protom Dušanom Subotićem, iz Bos. Gradiške, najprije izmucili na najokrutniji nacin - čupali bradu, rezali nos i uši, rezali butove i sipali so u meso i tek kasnije ubili i bacili u rijeku Vrbanju.
To se dogodilo na 12-13 kilometara udaljeno od moje crkve"
(Izveštaj sveštenika Vitomira Vukovića, na istom mjestu).


"Srpski narod, koji se navikao podnositi kroz vijekove sve teškoće i nevolje, pretrpio bi sve ove nevolje da ne poceše klati i ubijati.
Obično su pojedince odvodili noću u auto, te ih ubijali i u rijeku bacali.
Tako su ubili i banjaluckog episkopa Platona, protu Dušana Subotica, protu Živka Danicevica, sveštenika Bogdana Vranješevica, Dušana Brankovica, Simu Marijanca i mnoge druge..."

(Izvještaj sveštenika M. Marjanca, na istom mjestu).

"Ustaše su imali praktiku ucjenjivati (kontribucija) od 50-100.000 pa i do 1.000.000. dinara, pa koji nije imao ubijen je po noći i bačen u vodu.
Tako su radili i sa sveštenicima; episkopom Platonom, protom Dušanom Suboticem, iz Bosanske Gradiške, popom Živkom Danicevicem; Bogdana Vranješevica iz Krupe na Vrbasu, koga su u pola noći odveli iz postelje u gaćama i košulji, gola i bosa, i niko ne zna gdje je i šta je bilo od njega"

(Izveštaj sveštenika Jovana Marčetića)

"Pojedine ustaše išle su u sela moje parohije i ucjenjivale bogatije težake.
Čulo se za ubistvo ep. Platona, koji je junacki do poslednjeg casa ostao na episkopskoj stolici, dijeleci sa svojim narodom dobro i zlo,
što je kod tamošnjeg naroda izazvalo divljenje i cvrstu vezanost za svetu crkvu"

(Izvještaj sveštenika Ljube Mudrenovica, na istom mjestu).


Paroh drugovićki, Djordje Radić o tom priča ovako:

"Prema razvoju politickih prilika u hrvatskoj državi, a napose u Vrbaškoj banovini,
da ce u odnosu prema pravoslavnoj crkvi i njenom sveštenstvu biti preduzete iznimne mjere.

Odmah posle osnutka te države, u Banja Luci je uhapšen episkop Platon i protojerej Dušan Subotić koji su poubijani u selu Vrbanji,
sreza banjaluckog, i baceni u Vrbas.

Voda ih je docnije izbacila, te su necujno i sahranjeni.
Episkop Platon sahranjen je u vojnickom groblju, sa krstom bez ikakva natpisa, a prota Subotic u selu Vrbanji.
Štap episkopa Platona plivao je niz Vrbas oko 35 kilometara, gdje su ga uhvatili ribari, i prodali jednom seljaku za 20 dinara.
Saznavši za taj štap da se nalazi u jednom selu moje parohije, odem da ga tražim i nadjem ga kod seljaka koji ga je kupio i utvrdim da je zaista pocivšeg episkopa, jer na njemu piše: "Platonu, vikarnom episkopu moravičkom - dr. Voja Janjić ministar vjera u penziji".
Štap sam ostavio kod seljaka Dušana Vrančića, selo Milosavnu, srez Prnjavor, Vrbaska banovina.
Poslije ovoga dogadjaja nastalo je hapšenje sveštenika u cijeloj eparhiji.
Autoru:  Jim Walsh [ 05 Mar 2007, 01:39 ]
Tema posta: 
Po ubistvu episkopa Platona, zaveo je stožernik za bivšu Vrbasku banovinu "Povjereništvo za Pravoslavnu crkvu Eparhije banjalucke" i za povjerenika imenovao tadašnjeg paroha banjaluckog protu Dušana Mackica.

Ovo je pokušao stožernik nametnuti i episkopu Platonu, koji je kao Srbijanac morao napustiti teritoriju Hrvatske države,
ali se on tome usprotivio i u jednom zaista muževnom odgovoru konciznom i sažetom stavio do znanja stožerniku da on to kao arhijerej Pravoslavne crkve nece i ne može usvojiti.

Odbio je da potpiše dekret o naimenovanju povjerenika, koji mu je stožernik poslao i odgovorio:

"Kao duhovni stražar bdicu na duhovnoj straži moje pastve, a napusticu dužnost samo onda kada me na to prisili jaca sila protiv koje sam nemocan".

I takav stav ga je koštao života...

Posle toga stožernik je penzionisao i dvojicu clanova Eparhijskog crkvenog suda, crkvenog tužioca i sekretara Eparhijskog crkvenog odbora, koji takodje nisu htjeli da dadnu saglasnost za postavljanje povjerenika.

Po tome je izdata naredba da se pravoslavna vera ima zvati "grcko-istocna", a vjernici "grcko-istocnjaci",
a oko 3. maja 1941. godine izašla je zabrana da se ne smiju održavati crkveni zborovi "grcko-istocne" crkve"
(Izvještaj sveštenika Djordja Radica, na istom mjestu).


Protojerej Dušan Mackic u svom izveštaju podnetom Sv. Sinodu, kaže da je Platon ubijen zbog odgovora stožerniku ili zbog raspisa, kojim je sveštenike obavijestio o situaciji Pravoslavne crkve u Banjaluckoj eparhiji. Zato stožernik nije htio ni da cuje za Platona.

Dalje Mackic navodi da su Platona odveli autom 5. maja u jutro i to putem za Kotor Varoš. Tu iza sela Vrbanje ubijen je i bacen u rijeku Vrbas.

Leš je izbacila voda u Kumsalama kod Banja Luke.
Više lica su ga prepoznali. Kada je leš prenesen u banjalucku bolnicu vidio ga je tamo Ljubo Miljevic služitelj Srpskog pogrebnog društva.

Taj mu je Ljubo pricao, da je leš okretao i da je zapazio "tragove triju metaka: jedan u potiljak, drugi u slepoocnicu, a treci, kaže, u ledja.
Na nogama su mu cipele sa gumenom elastikom. U gacama je"...
Oko njega je bio kožni pojas.
Pola brade su mu pojele ribe, a pola se još dobro vidi".

Vlasti su naredile da se sahrani 24. maja na vojnickom groblju, i to posle podne oko 4. casa. Iskopao mu je grob i sahranio ga tamošnji grobar Rade Crnogorac.

"Tek je sada, onima koji su se najviše borili protiv Platona, najžalije Platona, nastavlja Mackic u izveštaju.
Nešta se i sada bune, ali ne da cuje ko od Hrvata, dok su u borbi protiv Platona i Hrvati - katolici i muslimani i Nijemci i Jevreji i svi ostali sve i culi i znali šta se protiv Platona govori i radi"

(Izvještaj prote Dušana Mackica, na istom mjestu).


Djordje Vranješevic sveštenik, pripovijeda da je Platon odveden nocu izmedju 4. i 5. maja i "nakon 20 dana leš mu je reka Vrbas izbacila kod Pilane "Bosna - Boa" ".
Dva dana kasnije izbacila je i leš prote Subotica

(Izvještaj Djordja Vranješevica, na istom mjestu).


Radojka Bajic prica da je prilikom obilaska svoga oca Ljubomira Bajica, banovinskog cinovnika u Banja Luci, koji je ležao u banjaluckoj bolnici, cula od Ljuba bolnicara, kako je ovaj sa svojim drugovima, kupao i oblacio Platona.

"Tom prilikom zapazio je da su na ledjima pok. Platona bile opekotine od vatre".
On joj je pokazao i grob Platonov na vojnickom groblju.
"Grob je bio sa drvenim krstom, prostim i bez natpisa"
(Ovo je Radojka Bajic; pric;ala dr Ljubomiru Durkovicu-Jakšicu u Beogradu 9. aprila 1943. godine).

Dr Drago Vranješevic i dr Djordje Vukinac, ljekari, vidjeli su mrtvo telo ep. Platona u mrtvacnici Državne bolnice u Banja Luci.
Imao je na sebi carape, cipele na elastiku i kožni pojas oko gola tijela.

Koža sa glave bila je sasvim zguljena (cista lobanja), u desnoj sljepoocnici vidna okrugla rupa sa 7,9 mm. Rubovi oštri.

Nad desnom obrvom nalazila se rupa u kosti istih svojstava.
Desna strana lica bila je najedena i oko je virilo napolje.
Brada je bila vrlo rijetka i sa lijeve strane sijeda.
Tijelo naduveno bez rana.
Dr Vranješevic misli da su rane od dva metka manjeg kalibra, koji su se zadržali u lobanji, jer da su obe rupe od jednog metka, jedna bi rupa morala biti šira od druge.

Dovucen je u mrtvacnicu u toku noci, predan, i oko 17 casova odvezen na vojnicko groblje i sahranjen.
Za grob mu se zna

(Ove podatke dobio je dr Ljubomir Durkovic-Jakšic; preko prote Jove Davidovica).
Autoru:  Jim Walsh [ 05 Mar 2007, 01:42 ]
Tema posta: 
Ubice episkopa Platona

HAMDIJA AFGAN, biv. predsjednik u Banja Luci piše Risti Tomicu:

"Podajte parastos vladiki Platonu i proti Suboticu,
jer su njih ubili Djelic Mirko Kovacic i Niko Condric jer se tako izlanuo Mirko pred Jovanom Kovacevicem, da su se na njima ucili gadjati iz revolvera"

(Pismo Hamdije Afgana Risti Tomicu, Banjaluka, februara 1942. godine. Afgan se prije rata držao korektno prema Srbima.
Risto Tomic trgovac, poznavao se sa njim više od 40 godina, a kad je izbjegao u Beograd ovaj ga je izvještavao o tamošnjim prilikama i dogadjajima).

OSMAN DJELIC je rodjen u Banjaluci, star oko 36 godina.
Bio je više godina namješten u kancelariji advokata i biv. narodnog poslanika Filipa Condrica, pripadnika H.S.S.
Tu je napojen mržnjom prema Srbima.
Kada je nastala NDH. postao je tjelohranitelj stožernika dr Viktora Gutica i izvršilac smrtnih kazni pri ubijanju Srba.

MIRKO KOVACEVIC star oko 35-38 godina, suvlasnik mesarske radnje "Brace Kovacevic" u Banjaluci.
Bio je povucen i ulazio je u društvo Srba.
Cesto je ulazio i u njihove kuce i oni u njegovu.
Umio je da odredi dobar odnos prema njima, zato su mu mnogi od njih bili mušterije. Ali cim su se pojavile ustaše, Mirko se prijavio u njihove redove.
Pokazao se odmah kao najagilniji saradnik brace Gutic.
Prvi transport Srba, od 550 osoba on je sprovodio iz Banjaluke.

NIKO CONDRIC iz Banjaluke, gradjevinski radnik i prodavalac pijeska.
Poznat kao naprasit covjek i pijanica.
On je u Nezavisnoj Hrvatskoj državi postao clan vanrednog suda".
Autoru:  Jim Walsh [ 05 Mar 2007, 01:50 ]
Tema posta: 
Kosti episkopa Platona - banjaluckog Novomucenika, tog hraborg pastira koji je i život, poput Hrista, položio za svoju pastvu,
prenijete su 1973. godine sa vojnickog groblja
i pohranjene su u novoj Sabornoj crkvi sv.Trojice u Banjaluci.

Sveti velikomučeniče Platone, moli Boga za tvoju Banja Luku!

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

Evo, ovo je samo mali djelić duhog dosijea progona svake duhovnosti sa tla Banja Luke, koje je počelo još u 18 vijeku, a kulminiralo 1941 godine.

Javite ako vas zanima i nastavak priče, o ubijanju sveštenstva,
rušenju bogomolja, ubijanju i protjerivanju naroda u konc - logore,
dakle kako je sve crkva progonjena od stradanja sv.Vladike Platona do početka građanskog rata u BiH, i kako se danas oporavlja od tih stradanja i progona...
Autoru:  Magistar [ 05 Mar 2007, 14:32 ]
Tema posta: 
Zanimljivo, ali nije li ovo tema za istoriju?
Autoru:  Sara Avramova [ 05 Mar 2007, 23:39 ]
Tema posta: 
Veliki Covjek Sv. Vladika Platon. Istocno K(H)r(i)scanstvo ima velikih ljudi.
Veoma zanimljiva definicija vjerovanja u BOGA.
Autoru:  Vidusa [ 11 Mar 2007, 17:19 ]
Tema posta: 
Blizzard je napisao:
Zanimljivo, ali nije li ovo tema za istoriju?


Na forumu Religija moze se govoriti i o istoriji. Genocidno stradanje Srba, Jevreja i Roma pod rimokatolicima u NDH je upravo za forum Religija, jer su pobijeni samo zbog toga sto nisu rimokatolici.
Stranica 1 od 1 Sva vremena su u UTC [ DST ]
Powered by phpBB® Forum Software © phpBB Group
http://www.phpbb.com/