Citiraj:
Biti Srbin u Saksoniji nije zavidna sudbina, ostati Sorben iz Lužice, okružen sa 80 miliona Nemaca, još je teže. Lužičkih Srba je sve manje, ali opstaju, postaju zapaženi. U Drezdenu, glavnom gradu Saksonije, predsednik pokrajinske vlade je Stanislav Tilih (Stanislaw Tillich) 49-godišnji Lužički Srbin. Prvi na tom položaju uopšte.
U Nemačkoj živi 60.000 Lužičkih Srba – u Saksoniji 40.000, u susednoj pokrajini Brandenburg 20.000. Okruženi su sa 6,5 miliona Nemaca te dve pokrajine, odnosno sa 82 miliona Nemaca u celoj državi.
Stanislav Tilih je već deset godina u pokrajinskoj vladi, isprva od 1999. kao šef ureda za veze sa saveznom vladom i Evropom. Zatim je četiri godine bio pokrajinski ministar za pitanja životne sredine i poljoprivrede. Od maja ove godine je predsednik vlade Saksonije. Izabran je na listi konzervativne stranke Hrišćansko-demokratska unija (CDU), koju predvodi kancelarka Angela Merkel.
Jedan dan posle Tilihovog polaganja premijerske zakletve, 29. maja o. g. predstavnici Lužičkih Srba su demonstrirali, ne u lokalnom centru u Drezdenu, nego u Berlinu. Tražili su veću pomoć od države za očuvanje i unapređenje svoje kulture i obrazovanja. Pred zgradom savezne vlade nosili su transparente sa natpisom: „Bez jezika, bez kulture, bez posla, bez igde ičega – to je naša sudbina.” Žalili su se jer su im godinama zakidane i smanjivane državne subvencije, bez čega bi se utopili u germanskom moru.
Broj Lužičkih Srba stalno se smanjuje. U vreme Vajmarske republike (1920–1930) Lužičkih Srba je bilo 250.000, četiri puta više nego sada. Pod nacističkim režimom, u vreme Hitlera, masovno su proganjani i uništavani.
U Istočnoj Nemačkoj (NDR) posle Drugog svetskog rata samo su formalno uvažavani, kao turističke lutke, birači potrebni ondašnjoj vladi Valtera Ulbrihta, imali su kulturni dom u Drezdenu, svoj list i jezik Lužičkih Srba je u pokrajini, u mestima gde žive, važio kao službeni jezik. Ponemčavanje je forsirano na svakom koraku.
Danas Lužičke Srbe u saveznom parlamentu, Bundestagu u Berlinu, zastupa samo jedan poslanik – Marija Mihalk (CDU), 49-godišnja poslovođa u privredi. U debatama u Bundestagu njen glas se retko ili skoro nikako ne čuje.
Mihalk je ime slovenskog korena. Poznavao sam jednu porodicu Mihalk, posetio je u Drezdenu pre više godina (u vreme NDR). Ljubazno su me primili, razgovarali – na nemačkom – i nisu pominjali prezime lužičkosrpskog korena.
Ime Lužičkih Srba prvi put su davnašnji istoričari zabeležili 632. godine u Fredegerovoj hronici. Lužički Srbi su prvi dali nazive gradova koje su odonda naseljavali. Drježdzen je prvobitno ime grada koji se danas zove Drezden. Budišinje ponemčen u Baucen, Lipsk u Lajpcig, Kamenec u Kemnic, reka Špreja u Špre. Prvi naziv su dali i današnjoj metropoli – Brljin, po blatnjavim barama u okolini, što je docnije pretvoreno u Berlin.
Pisac Jurij Brezan je nacionalni literata i hroničar Lužičkih Srba tokom proteklog stoleća. Objavio je više od 20 knjiga o Lužičkim Srbima na lužičkosrpskom jeziku. Sretali smo se više puta u Berlinu, a 1947. godine i na gradilištu Omladinske pruge Šamac – Sarajevo, gde je došao sa grupom studenata.
Dugogodišnji saradnik, stenograf, „Politike” Sava Vujić dugo je proučavao život i istoriju Lužičkih Srba, objavio knjigu 1998. „Severni Srbi” (ne)zaboravljeni narod – Etnikum koji preživi svaku propast”.
Danas je Stanislav Tilih predsednik vlade u pokrajini koja je pritisnuta mnogim problemima, naročito zbog prodornog uticaja neonacista koji su četvrta politička stranka (sa 9,2 odsto glasova dobijenih na izborima 2004. godine). Ovi ostaci prošlosti su agresivno orijentisani protiv nacionalne manjine i protiv stranaca uopšte.
Ekonomski položaj Lužičkih Srba se decenijama pogoršava. Potisnuti su, sabijeni u agrarno nepovoljno, močvarno zemljište, a industrijski i rudarski kombinati se proširuju na njihov račun, gase njihove seoske naseobine, raseljavaju ih. Posle demonstracija Lužičkih Srba u Berlinu pisao sam davnašnjem poznaniku i kolegi u Budišinu, očekujući prepis iz „sorbskog” lista o tamošnjim neprilikama, o uslovima pod kojima danas žive lužički Srbi. Odgovor nikada nije stigao.
Božidar Dikić
objavljeno: 08/12/2008
http://www.politika.rs/rubrike/Svet/Luzichki-Srbin-premijer-Saksonije.lt.htmlRazumijem maćehinski odnos Njemačke prema tim ljudima, ali ne razumijem maćehinski odnos Srbije prema tom narodu, čija okupacija traje još uvijek iako su mnogi narodi Evrope slobodni već 1 vijek.
Apsurdno je da Srbi sa Balkana u Njemačkoj bolje žive nego narod koji živi na tim prostorima već 1000 godina.
Citiraj:
Gde je Srbima rodni zavičaj?
Gde je Srbima rodni zavičaj?
Je li to Saksonija ili Pruska možda,
gde Laba tiho teče
i sa Šprevom se sastaje?
Ah ne, ah ne,
Naš rodni kraj mora biti još prostraniji!
Gde je Srbima rodni zavičaj?
Da nije to Pomorje ili Litva možda,
gde još žive uspomene polabske
i ;gde je potonula Vineta?
Ah, ne, ah ne,
Naš rodni kraj mora biti još prostraniji!
Gde je Srbima rodni zavičaj?
da nisu to moravska ili češka zemlja?
Ah, snaga Češke i njena sloboda
pretvorene su u prah...
Ah, ne, ah ne,
Naš rodni kraj mora biti još prostraniji!
Gde je Srbima rodni zavičaj?
Da nije, možda, riterska Poljska,
koja je slobodu izgubila .isto tako
i koju rastržu nesloge?
Ah, ne, ah ne,
Naš rodni kraj mora biti još prostraniji!
Gde je Srbima rodni zavičaj?
Da nije u Iliriji ili Dalmaciji?
Tamo gde je - Raguza* prastara
kraljica mora?
Ah, ne, ah ne,
Naš rodni kraj mora biti još prostraniji!
Gde je Srbima rodni zavičaj?
Nije li to Slovenija, ili možda Srbija,
čija nam je reč bliska
i gde Miloš kraljevski presto ima**?
Ah, ne, ah ne,
Naš rodni kraj mora biti još prostraniji!
Gde je Srbima rodni zavičaj?
Da nije to Rusija beskrajna,
trećina sveta,
u kojoj sunce ne zalazi nikad?
Ah, ne, ah ne,
Naš rodni kraj mora biti još prostraniji!
Reci mi onda gde je taj prostrani kraj!?
Od Labe počinje on, pa ide do Dunava,
od Crnog Mora čak do Kamčatke,
eto, to je taj prostrani kraj,
nas Srba rodni zavičaj...!
Handrij Zejler, Lužički Srbin 1842.
Prijavite se
Registruj se
FAQ
Pretraga
